Θρησκεία, η ιδεολογία του Κενού και ο Φόβος

Από το ιστολόγιο:
Ροΐδη Εμμονές (Ρο)

«Καθήλωσον εκ του φόβου σου τας σάρκας μου,
από γάρ των κριμάτων σου εφοβήθην» (Ψαλ. 118, 120)

Η υποβάθμιση της αξίας της ζωής παράλληλα με την υποβάθμιση της προσωπικότητας μέσω κυρίως των εξ αποκαλύψεως μονοθεϊστικών θρησκειών, στηρίζονται στην ενοχή, στο φόβο της τιμωρίας• μετατοπίζοντας το κέντρου βάρους της δογματικής τους, όχι σε αυτή τη ζωή αλλά σε κάποια άλλη, μετά θάνατον. Το είδος αυτού του φόβου δεν περιορίζεται μόνο στα φυσικά φαινόμενα (κατώτατο είδος φόβου, κατά Φόυερμπαχ) όπως τρικυμίες, παλίρροιες, σεισμούς κλπ. περιλαμβάνει όλα τα πιθανά κακά, στο άπειρο φόβο του ανθρώπινου ψυχισμού, στρέψε λοιπόν τη ψυχή σου στα μελλοντικά δεινά, διότι ο φόβος του Κυρίου μας βοηθά να εργαζόμαστε την σωτηρία μας, κατά την μαρτυρία του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος συμβουλεύοντας τους Φιλιππισίους, λέει τα εξής: «μετά φόβου και τρόμου την εαυτών σωτηρίαν κατεργάζεσθε» (2,12). Ο άνθρωπος λοιπόν κατά την χριστιανική δογματική, εισερχόμενος στο πρώτο στάδιο του θείου φόβου αρχίζει να γνωρίζει την ρυπαρότητα της ψυχής του και ολοένα καθαιρούμενος από τα πάθη εισέρχεται στο δεύτερο στάδιο του θείου φόβου. «Ο φόβος Κυρίου αγνός, διαμένων εις αιώνα αιώνος» (Ψαλμ. 18, 10)[1]. Η ζωή σε τούτο τον κόσμο είναι απλώς ένα προοίμιο για την άλλη, την «αληθινή» ζωή.

Βέβαια, αυτή η αντίληψη δεν ήταν δυνατόν να επικρατήσει ολοκληρωτικά. Η ζωή είναι πιο ισχυρή για να μπορέσει κάποιος να την εξαφανίσει με αυτόν τον τρόπο. Αναδύεται από παντού. Αυτό που έγινε όμως δυνατό, είναι ο εμποτισμός της ζωής εκατομμυρίων ανθρώπων με το φόβο μιας αιώνιας τιμωρίας με ό,τι πιο σαδιστικό μπορούσε να δημιουργήσει η αρρωστημένη φαντασία των φανατικών καλόγερων του μεσαίωνα που στερήθηκαν και οι ίδιοι, οι περισσότεροι από αυτούς τουλάχιστον, τη ζωή στο όνομα φαντασιακών δογμάτων. Δόγματα που καλλιεργούν το συμβιβασμό με τη δυστυχία, στο όνομα των ανταμοιβών στον άλλο κόσμο, την υποταγή στην εξουσία των επίγειων ισχυρών, μιας και αυτό είναι το θέλημα του θεού-πατέρα, και που δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αυτόνομη σκέψη και ελευθερία δράσης. [2]

Η καρποφόρα περιέργεια ή η σκέψη στον άνθρωπο δεν είναι πλέον αναγκαία αν πιστεύει την αλήθεια του Θείου Λόγου (ή Θείου Φόβου).

«Αναρίθμητα», λέει ο Καλβίνος στο «Θεσμό της χριστιανικής θρησκείας», «είναι τα κακά που περικυκλώνουν τη ζωή του ανθρώπου και την απειλούν με αναρίθμητα κρούσματα θανάτου. Ανέβα στο πλοίο• μόνο ένα βήμα είσαι μακριά από τον θάνατο. Κάτσε πάνω στο άλογο• το πέσιμο ενός ποδιού βάζει τη ζωή σου σε κίνδυνο. Περπάτα στους δρόμους της πόλης• υπάρχουν τόσα πολλά κεραμίδια στις στέγες και είσαι εκτεθειμένος σε τόσους πολλούς θανατηφόρους κινδύνους. […] Παρατήρησε τα άγρια ζώα, όλα είναι εφοδιασμένα με όπλα για την καταστροφή σου. Τι μπορεί συνεπώς να είναι πιο άθλιο από την ανθρώπινη ζωή.» …

Ορθόδοξο αντίστοιχο με αυτό του Καλβίνου: «Όσο ασκείται κάποιος στο αγαθό, άλλο τόσο αποκτά και τον φόβο του Θεού, γνωρίζει και τα μικρότερα σφάλματα του, τα οποία ποτέ δεν τα είχε μέχρι τότε επισημάνει, επειδή ευρισκόταν στο σκοτάδι της αγνωσίας του. Ιδού ένα παράδειγμα: Κάποιος βαδίζει την νύκτα σ’ ένα ολισθηρό δρόμο και γεμάτο λάσπη. Του συμβαίνει να πέσει και να λερωθεί, αλλά λόγω του σκότους της νυκτός δεν μπορεί να αντιληφθεί κατά πόσο λερώθηκαν τα ρούχα του. Την επομένη ήμερα, όταν ταξιδεύσει, βλέπει υπό το φως του ηλίου πόσο λερώθηκαν τα ρούχα του από τα λασπόνερα και τις βρωμιές. Το ίδιο συμβαίνει και με αυτόν που είναι αρχάριος στον φόβο του Θεού. Γνωρίζει ότι έπεσε και είναι λερωμένος, αλλά δεν γνωρίζει με λεπτομέρεια σε ποια φοβερή κατάσταση ευρίσκεται».[3] Από τους θείους Πατέρες που ομιλούν για τους καρπούς του φόβου του Θεού:

- Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Ο φόβος του Θεού είναι το θεμέλιο για το ταξίδι του ανθρώπου προς τους ουρανούς»,

- Ο άγιος Νικόδημος «Ο φόβος του Θεού είναι πηγή, μητέρα και ρίζα της συνέσεως και όλων των αρετών».

- Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει ότι «ο θείος φόβος μας βοηθεί στην εφαρμογή των εντολών του Κυρίου και στην καθαρότητα του σώματος…»

- «Όποιος απέκτησε τον θείο φόβο δεν φοβάται τίποτε» κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος: «Όποιος έγινε δούλος του Θεού, δεν φοβάται τον Δεσπότη του, ενώ όποιος δεν έχει τον θείο φόβο, αυτός φοβάται ακόμη και τη σκιά του» (Λόγος 21ος).

- «Ο φόβος του Θεού», κατά τον άγιο Μάξιμο τον ομολογητή «γεννάται από την πίστη προς τον Θεό, ενώ ο Ιωάννης της Κλίμακος λέγει ότι προέρχεται από την γνώσι του εαυτού μας» (Λόγος 25ος).

- Άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός : «Γι’ αυτό και εγώ είμαι τόσο κακός και χειρότερος από έναν άπιστο και δεν θέλω να εργασθώ για να εύρω την βαθειά πίστη και με αυτή να έλθω στον φόβο του Θεού και στην αρχή της σοφίας του Πνεύματος». Ο ίδιος άγιος διαιρεί τον θείο φόβο σε δύο είδη και συγκεκριμένα: «Είναι ο φόβος του Θεού που λέγεται και πρωταρχικός και ο άλλος ο τέλειος που γεννάται από τον πρώτο».

- Για τον πρώτο φόβο μας ομιλεί η Αγία Γραφή, όταν λέει: «τω δε φόβω Κυρίου εκκλίνει πας από κακού» (Παροιμ. 15, 27) και πάλι: «Καθήλωσον εκ του φόβου σου τας σάρκας μου, από γάρ των κριμάτων σου εφοβήθην» (Ψαλ. 118, 120). Αυτός ο πρώτος φόβος του Θεού προσιδιάζει στους δούλους: «Εκκλινον από κακού και ποίησον αγαθόν» (33, 15) και πάλι: «Καθήλωσον εκ του φόβου σου τας σάρκας μου, από γάρ των κριμάτων σου εφοβήθην» (Ψαλ. 118, 120). [4]

Στα μονοθεϊστικά δόγματα, η θεϊκή Αγάπη δεν προσφέρεται, δεν εκτείνεται σε μεγαλύτερη ποσότητα ή πεδίο από αυτό του θείου Φόβου, αντιθέτως• αποτελούν κρίκους της ίδιας συνειδησιακής αλυσίδας. Η αγάπη μπορεί και δημιουργεί το καλό μόνο τόσο όσο ο φόβος δημιουργεί το κακό. Ο Φόυερμπαχ στις σημειώσεις του περί Φόβου το υπογραμμίζει: «όσο ο φόβος μπορεί να δημιουργεί το κακό• αιώνια διαρκεί ο ουρανός της αγάπης, όμως αιώνια διαρκεί επίσης η κόλαση του φόβου• αναρίθμητα είναι τα πλήθη των αγγέλων που η αγάπη έθεσε μέσα στον κόσμο, όμως αναρίθμητα είναι επίσης και τα πλήθη των διαβόλων που έθεσε ο φόβος• η αγάπη εκτείνεται μέχρι την αρχή του κόσμου, όμως ο φόβος μέχρι το τέλος του• η αγάπη δημιούργησε την πρώτη, ο φόβος όμως την τελευταία μέρα του κόσμου. Κοντολογίς, όπου σταματάει η δημιουργική παντοδυναμία του ανθρώπινου φόβου, εκεί σταματάει επίσης η παντοδυναμία της θεϊκής αγάπης.» [5]

Κι όμως, πολύ πριν εμφανιστούν τα δόγματα των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών…

«Στον Όμηρο, τα πρόσωπα δεν νοούνται χωριστά από τα σώματά τους. Η ανδρεία, η ομορφιά, η δύναμη, αξίες που έχουν ως βάση τους το σώμα, είναι και αξίες που μετατρέπουν τους ανθρώπους σε θεούς. Η ψυχή είναι η πνοή που διατηρεί το σώμα στη ζωή, το σώμα όμως είναι η βάση όλων των λειτουργιών» Michela Marzano, Η φιλοσοφία του σώματος, εκδόσεις ΔΟΛ 2007.

…και φυσικά Ελλείψει άλλης πρότασης, το κενό καλύπτεται, σχεδόν πάντα, από το Θεό

… ή αυτό που εύστοχα ονομάζει ο R. Dawkins, «Η λατρεία των κενών».

Εκείνο που ανησυχεί τους θεολόγους είναι ότι με το πέρασμα του χρόνου και με την πρόοδο της επιστήμης, τα κενά συρρικνώνονται, και ο Θεός κινδυνεύει να μην έχει τελικά «τι να κάνει και πουθενά να κρυφτεί […]» ο R. Dawkins, αναφέροντας τον γνωστό πλέον και σε μας Mark Ridley (‘Δαρβίνος’, εκδ. Πατάκη) «Οι περισσότεροι επιστήμονες αισθάνονται πλήξη με ό,τι έχουν ήδη ανακαλύψει. Η άγνοια είναι εκείνο που τους ωθεί να συνεχίσουν». Ενώ οι μυστικιστές απολαμβάνουν το μυστήριο και επιθυμούν να παραμείνει μυστήριο. Οι επιστήμονες απολαμβάνουν το μυστήριο για διαφορετικό λόγο: τους προσφέρει κάτι να κάνουν. Γενικότερα, ένα από τα ομολογουμένως κακά αποτελέσματα της θρησκείας συνίσταται στο ότι μας διδάσκει πως είναι αρετή να ικανοποιούμαστε χωρίς να κατανοούμε» [6]

Περιοχές για τις οποίες υπάρχει έλλειψη στοιχείων –ή κατανόησης- υποτίθεται αυτομάτως ότι ανήκουν, ελλείψει άλλης πρότασης, στον Θεό. Αυτή η λανθασμένη επιχειρηματολογία δεν είναι περισσότερο πειστική από την εξής δήλωση: «Ο υποφαινόμενος [όνομα] δηλώνω προσωπικά ανίκανος να σκεφθώ οποιονδήποτε τρόπο με τον οποίο [κάποιο βιολογικό φαινόμενο] μπορεί να έχει διαμορφωθεί σταδιακά. Επομένως, αυτό είναι πολύπλοκο κατά μη αναγώγιμο τρόπο, άρα έχει σχεδιαστεί» [7] (προφανώς από το Θεό).

Η πραγματικότητα, όσο κι αν δυσαρεστεί θεολόγους, δημιουργιστές ή θρησκευόμενους, κι όσο κι αν θεωρούν ότι «υποβιβάζεται» ο άνθρωπος εντάσσοντάς τον σαν μέρος της όλης φυσικής εξέλιξης, είναι άλλη, οι επιστημονικές αποκαλύψεις είναι καταιγιστικές.

Άπειρες ζωές ανθρώπων και κάθε είδους βιολογικών οργανισμών, ζώων και φυτών, βακτηρίων, μικροοργανισμών έρχονται και φεύγουν και στην ουσία είναι αποτέλεσμα της έκφρασης ενός κωδικοποιημένου μηνύματος που αποτελείται από τα ίδια «γράμματα», απλώς μπαίνουν με διαφορετική σειρά, σχηματίζουν διαφορετικές «λέξεις» κι αυτό ισχύει για όλους τους βιολογικούς οργανισμούς. Η βάση μας είναι τα ίδια μόρια. Κάποιες αλλαγές στη διάταξη των «γραμμάτων» και σχηματίζεται διαφορετικός οργανισμός, άνθρωπος, δέντρο, βακτήριο ή ένας σκύλος. Αυτός ο κώδικας δημιουργείται σταδιακά μέσα από τις διαδικασίες της εξέλιξης, δεν υπάρχει δηλαδή εξαρχής. Στο σύνολό της η εξέλιξη παίρνει τυχαίο χαρακτήρα.

Κατιτίς αφιερωμένο στους εθνικιστές όλων των αποχρώσεων περί «ανωτερότητα της φυλής»: Οι διαφορές στο γονιδιακό μας υλικό με των άλλων ανθρώπων είναι της τάξεως των χιλιοστών τοις εκατό, αυτό δείχνει την κοινή μοίρα αλλά και τη βαθύτερη ενότητά μας με όλους τους ανθρώπους και ουσιαστικά με ολόκληρη τη φύση. [8]

Οι ίδιοι (τα θρησκευτικά δόγματα) οι οποίοι θεωρούν τον άνθρωπο ξεχωριστό, θεόπνευστο, διότι ο θεός τους, τους τίμησε, ασχολήθηκε προσωπικά• πλάθοντάς τον, βουτώντας τα χέρια του στη λάσπη, είναι παραδόξως, οι ίδιοι που τον ενοχοποιούν με τη σφραγίδα του αμαρτωλού από την ώρα της γέννησής του (προπατορικό αμάρτημα), εκείνοι που του ενοχοποιούν τα βασικά ένστικτα της ζωής, όπως το σεξουαλικό που θεωρείται αμαρτία όχι μόνον σαν πράξη αλλά και σαν σκέψη ακόμα της πράξης, που σκοπό έχουν να νιώθει μονίμως βρόμικος, αμαρτωλός, υποδουλωμένος, ταπεινός. Οι ενοχές που του δημιουργούνται τον κάνουν ελέγξιμο, χειραγωγίσιμο. Η εκδήλωση χαράς• το γέλιο θεωρούνταν μέχρι πρόσφατα –κι έχουν σε ορισμένες περιπτώσεις και σημερινή ισχύ- όργανο του Σατανά.

Το θέμα είναι ανεξάντλητο. Η ανάρτηση αυτή δεν είναι πλήρης, πως άλλωστε θα μπορούσε να ήταν. Θα έλεγα μάλλον ότι πρόκειται για σχεδίασμα (και είναι) μελλοντικού δοκιμίου πολλών σελίδων…

Τέλος, θα ήθελα να τελειώσω με ένα απόφθεγμα του Λούθηρου:

«Η λογική είναι πόρνη του Διαβόλου, που δεν κάνει τίποτε άλλο από το να διαβάλλει και να βλάπτει οτιδήποτε λέει και κάνει ο Θεός» [9]

…

Το ποστ αναρτήθηκε στα πλαίσια της «Ημέρας ενάντια στο Φόβο». Δείτε περισσότερα στο ιστολόγιο: http://grfear.blogspot.com……..

[1] «Πνευματικοί Λόγοι» Ιερομ. ΚΛΕΟΠΑ ΗΛΙΕ, εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη

[2] Δ. Πετρίδη «Ο Θάνατος, οι θρησκείες και η ιδεολογία του Φόβου», εκδ. Πολύτροπον σελ 38.

[3] Λ. Φόυερμπαχ, «Παραδόσεις για την ουσία της θρησκείας», εκδ. Τροπή σελ.394.

[4] ο. π. Νο [1]

[5] ο. π. Νο [3] σελ. 397

[6] Richard Dawkins, «Η περί Θεού Αυταπάτη», εκδ. Κάτοπτρο. σελ. 153

[7] ο.π. σελ. 154

[8] ο. π. Νο [2] σελ. 31

[9] Christopher Hitchens «Ο Θεός δεν είναι μεγάλος» εκδ. Scripta. σελ. 83