21 February 2011

Η τέχνη και η τεχνική του φόβου

Από το ιστολόγιο:
Πρόσωπα – Ρίτσα Μασούρα (ritsmas)



Πρόσωπα της Ρίτσας Μασούρα ( Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 16-1-2011)
Οριστικά πια εντός των χρονικών ορίων του 2011, οι `Ελληνες, ίσως περισσότερο από άλλους ευρωπαϊκούς λαούς κρατάμε με το ζόρι την ανάσα μας. Αν την απελευθερώσουμε δίχως ζύγι, ο κίνδυνος να εκλυθούν στην ατμόσφαιρα τα μύρια όσα μικρόβια του οργανισμού μας είναι μεγάλος.Μαζί και οι τεράστιες αγωνίες μας.Κι όμως, δουλειά του ανθρώπινου σώματος, μεταξύ άλλων, είναι να αναπνέει.Να στρέφεται προς το οξυγόνο και να το χρησιμοποιεί. `Οπως δουλειά του ανθρώπινου μυαλού, μεταξύ άλλων, είναι να αφουγκράζεται τα μικρά και τα μεγάλα. Τα όσα μας προσεγγίζουν εν είδει απειλής. Αυτά που φοβάμαι πως αδρανοποιούν τις δημιουργικές δυνάμεις, που καθηλώνουν πολλούς σε οπισθοδρομικές συμπεριφορές, που φράσσουν τις πύλες εξόδου προς την καινοτομία. Είναι αλήθεια ότι ανάμεσά μας ζουν `Ελληνες που δεν έχουν συνειδητοποιήσει το τί μας συμβαίνει. `Η ακόμη κι αν το συνειδητοποιούν, παινεύονται στους φίλους ότι δεν τους αφορά. Καμιά φορά σκέπτομαι ότι πάντα έτσι ήταν ο κόσμος γύρω μας. Μοιρασμένος κόσμος.




Corey Robin 


Κι όμως, έχουμε κάθε λόγο να συζητήσουμε μεταξύ μας ως κοινωνία. Ως ένα σύνολο ατόμων με πολλά κοινά συμφέροντα και πολλούς κοινούς στόχους. Να συζητήσουμε δίχως το φόβο της απώλειας του γνώριμου περιβάλλοντος, δίχως άσκοπες κριτικές που ροκανίζουν τον πολύτιμο χρόνο μας.Είναι αφελές να ακινητοποιείται η ζωή μας στο τί μπορεί να εννοεί ο Πάγκαλος αποκαλώντας τους δημοσίους υπαλλήλους «κοπρίτες». `Η τί είδους μυστική διπλωματία είναι αυτή που ασκείται στο Ερζερούμ. (Γιατί, υπήρξε ποτέ κάτι άλλο πλην της μυστικής διπλωματίας ; ). Προφανώς, αυτές οι απορίες εντάσσονται στο ενδιαφέρον μας για τα κοινά. Αλλά δεν παράγουν έργο. `Εχω την αίσθηση ότι η έλξη του μέλλοντος είναι πιο ουσιαστική. Ναι, αφού προηγηθεί η ιστορία του φόβου.Οι ειδικοί διατείνονται ότι ο φόβος συσπειρώνει.Ναι, αρκεί να μην μας ακινητοποιεί. Αυτή την εκδοχή αναλύσει στο βιβλίο του «Η Ιστορία μας Πολιτικής Ιδέας» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) ο Αμερικανός πανεπιστημιακός Corey Robin .Ο καθηγητής του Brooklyn College αναφέρεται στον όρο πολιτικός φόβος, υπονοώντας πρώτον την ανησυχία που νοιώθουν οι άνθρωποι για κάτι που απειλεί την ευδαιμονία τους και τον εκφοβισμό που ασκείται από κυβερνήσεις ή ομάδες προς ανθρώπους που δεν είναι βαθύτεροι γνώστες των πραγμάτων.


Κλασσικό παράδειγμα, η 11η Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο των «Νιού Γιορκ Τάιμς», Ντέιβιντ Μπρουκς, το κυρίαρχο ρεύμα εκείνης της εποχής ήθελε τους Αμερικανούς και μαζί τους όλους εμάς να καλλιεργούμε τον «ιδιωτικό μας παράδεισο». Η μακαριότητα ήταν το λαμπρό άνθος της ειρήνης και της ευημερίας. Στην πραγματικότητα, ο σάπιος καρπός της παρακμής και της κατάπτωσης.Η 11η Σεπτεμβρίου έγινε ο εφιάλτης που ξύπνησε τους Αμερικανούς από το επιπόλαιο, αν όχι ολέθριο δεκάχρονο όνειρο.Ο φόβος οδήγησε τον κόσμο στην εγρήγορση, τον πόνο, την αποφασιστικότητα, ακόμη και την αγάπη. Κατέστησε και πάλι δυνατή την ηθική και ενσυνείδητη δράση.Για λίγο βεβαίως, γιατί ο άνθρωπος επιστρέφει γρήγορα σε κλασσικές θέσεις. Η ιστορία του φόβου, όμως, είναι συνυφασμένη με τη φύση μας, είτε κάποιοι εγκλωβίζονται τη θεολογική έννοια του, είτε κάποιοι αντιλαμβάνονται τη ζωή ως συνυφασμένη με το φόβο της απώλειας, της καταπίεσης ή της παρακμής.


Υφίσταται όμως και ο πολιτικός φόβος.Ο προσφυγή στο φόβο συναντάται και στις ευνομούμενες κοινωνίες και συχνά γίνεται πολιτικό εργαλείο στα χέρια των κυβερνώντων. Ο Γάλλος φιλόσοφος Ρεϊμόν Αρόν έλεγε ότι ο φόβος αποτελεί αρχέγονο και επομένως υπο-πολιτικό συναίσθημα. Ο πολιτικός φόβος ως εργαλείο χειραγώγησης, ακόμη και μέσω τηλεοπτικών σταθμών επιτείνει τη διάχυτη ανασφάλεια ενός λαού που ήδη αντιμετωπίζει την ηθική αναρχία και την κοινωνική κατάρρευση. Εδώ ακριβώς βρισκόμαστε εμείς. Στον αστερισμό του πολιτικού φόβου, ο οποίος όμως δεν μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο ενός ηθικού ή πολιτικού επιχειρήματος. Αντί λοιπόν να αναλύουμε όσα δεν κατέχουμε, τουλάχιστον ας συσπειρωθούμε, χωρίς να πέσουμε στην παγίδα του φιλελευθερισμού του φόβου. Ας βγούμε από το ατομιστικό μας καλούπι. Παραφορέθηκε. Ο `Ελληνας άστεγος έχει «καταλάβει» τη λεωφόρο Κηφισίας, έξω από την Αγία Τριάδα, έχει κάνει υπνόσακο κάδο απορριμάτων στον `Αγιο Δημήτριο, στήνει ουρές έξω από τα λιγοστά κέντρα Αστέγων για μια γωνιά, ένα ράντσο, μια βρώμικη τουαλέτα. Θέλω να πιστεύω ότι δεν είμαστε μοναχικό πλήθος, ούτε ακατέργαστος κόσμος.


Το κείμενο είναι αναδημοσίευση, ειδικά για σήμερα. Η σημερινή μέρα είναι αφιερωμένη στο Φόβο. Μπορείτε να βρείτε τις αναρτήσεις των άλλων blogger για την ημέρα αυτή εδώ.

No comments: